بینی در دستگاه تنفسی ورود هوا به بدن را کنترل می نماید که دارای اهمیت ویژه ایست پس به بررسی آناتومی بینی انسان میپردازیم .

آناتومی بینی انسان و مشکلات این عضو بدن

اهمیت عملکرد بينى‏ در دستگاه تنفسی

• دستگاه تنفس دستگاهى است كه به وسيله آن هوا وارد بدن و خارج می گردد.

اهميت تنفس بر كسى پوشيده نيست. زيرا همه‏ كس می ‏دانند كه انسان می‏تواند چندين روز بدون آب يا غذا زنده بماند ولى قدرت و نيرو ندارد كه دو يا پنج دقيقه نفس نكشد.

پس هوا را می ‏توان مثل غذا؛ البته مهم‏تر از آن، براى بدن لازم دانست.

منتها غذايى جامد يا مايع نيست بلكه به صورت گاز خواهد بود كه تركيبى است از اكسيژن و ازت. اگر در محل زندگى اكسيژن كم شود خفگى ايجاد می ‏كند.

کارایی بينى:

• عملكرد اصلى بينى اين است كه هوا را قبل از رسيدن به ناى و ريه ‏ها از نظر درجه حرارت، رطوبت و پاكيزگى تهويه و آن را از وجود ذرات آلاينده پاكسازى مى ‏كند.
• بينى طبيعى، تمام اعمال فوق را به‏ طور كامل انجام می ‏دهد. درجه‏ ى حرارت هوا، ميزان رطوبت و تميزى آن اهميت بسيارى در انجام تنفس درست دارد.
• به‏ طور كلى بينى عضوى حساس است و هنگامى كه نتواند وظايف فوق را به خوبى انجام دهد، سينوس‏ها و دستگاه تنفسى استعداد بيشترى براى ابتلا به عفونت‏ها پيدا می ‏كنند.

در اثر سرماخوردگى و زكام وظايف بينى مختل و در اثر آن عفونت سينوس‏ها مبدأ و محل زايش اكثر بيماری‏هاى ريوى می ‏گردد.

به ‏طور كلى بينى در معرض تغييرات مداوم حرارت، رطوبت و همچنين ذرات موجود در هوا قرار دارد.

به همين دليل اعمال مختلفى را بايد انجام دهد كه به كمك شاخك‏ها صورت می ‏گيرد.

اين شاخك‏ها سطحى وسيع و پوشيده از مخاط را به وجود می ‏آورند.

يكى از عارضه ‏هاى بينى، انسداد آن است كه معمولا در هنگام دراز كشيدن تشديد می ‏شود.

اگر هنگام دراز كشيدن و خوابيدن از يك طرف بدن دچار انسداد بينى شديد بايد مجددا به طرف ديگرى بخوابيد تا رفع شود.

درباره دستگاه تنفسی بیشتر بدانید

مشکلات و امراضی که برای بینی انسان می تواند ایجاد شود

1. خارش نوك بينى  اگر نوك بينى و جانب بيرونى آن خارش داشته باشد به علت سرماخوردگى، چايمان و زكام خواهد بود .بايد به منظور برطرف كردن آن از ويتامين‏C و داروهاى سرماخوردگى استفاده كنيد و به آن بخور داده شود و لا اقل حدود 18 ساعت نيز استراحت كامل، راحت و آزاد داشته باشيد
2. بزرگى كرنه ‏هاى بينى‏  براى درمان بزرگى كرنه‏ هاى بينى، مرمكى، براده‏ ى آهن و اشنان را به نسبت مساوى مخلوط و بسيار نرم بكوبيد.  بعد با كمى روغن زيتون مرهم درست كنيد سپس يك قطعه پنبه‏ ى آغشته به آن را داخل بينى قرار دهيد.  * زرنيخ سرخ 05/ 0 و براده مس 1 گرم را در نصف فنجان سركه حل كنيد و به وسيله‏ ى پنبه‏ اى آن را در بينى قرار دهيد.
3. بدبويى بينى‏   گاهى در اثر عفونت سينوس‏ها يا به علت خورده شدن تيغه وسط بينى و سوراخ شدن آن و گاهى به علت عفونت قفسه‏ ى صدرى يا ريه‏ ها يا معده بدبويى بينى ايجاد می ‏شود كه بايد ابتدا علت را كشف و بعد به درمان پرداخت. ضمنا نسخه ‏هاى زير نيز در مورد بدبويى بينى مؤثر خواهد بود. * سنبل يا عود يا سعد كوفى را بسيار نرم بساييد و هربار كمى از آن را داخل بينى بكشيد. همچنين خردل و صبر زرد را به نسبت مساوى بسيار نرم بساييد و در سكنجبين مخلوط و در گلو غرغره كنيد.
4. باد دماغ‏ شدگى اطفال‏   اگر در بينى گاهى بيمارى ايجاد شود كه مانع از تنفس گردد، در عرف می ‏گويند فلانى باد دماغ شده است. اين حالت در نوزادان بيشتر عارض می ‏شود. براى درمان آن شب‏ها هنگام خوابيدن روغن بنفشه بادام را داخل بينى بچكانيد. * خاكشير تلخ را در آتش بريزيد و دود آن را داخل بينى بدهيد تا باز شود.

ضعف بويايى‏

براى درمان ضعف بويايى (در اصل تقويت بويايى) مقدارى زعفران را در ظرفى كوچك و سربسته بريزيد و روزى چند مرتبه درب آن را باز كرده و بو كنيد.

مجددا درب آن را ببنديد و براى مرتبه‏ هاى ديگر همراه داشته باشيد.

پاروسمى‏

پاروسمى يك نوع بيمارى بينى است؛ يعنى اينكه در حس بويايى اختلال ايجاد می ‏شود.

اين بيمارى طورى است كه تفسيرهاى نادرست از بوها را ارائه می ‏دهد. كسى كه دچار اين بيمارى شده باشد اغلب اوقات از بوهاى آزاردهنده شكايت دارد؛ يعنى گاهى بوى پر سوخته‏ ى مرغ يا بوى زباله يا بوهاى فاسد و آزاردهنده ديگرى را احساس مى‏ كند كه با مصرف داروهاى پاك‏ كننده ‏ى سر و مغز و استفاده از انفيه تخفيف مى‏ يابد.

آنوسمى‏

آنوسمى يك نوع بيمارى است كه در نتيجه‏ ى انسداد ساده بينى كه مانع رسيدن جريان هوا به ناحيه‏ ى بويايى بالاى بينى مى‏شود به وجود مى ‏آيد.

نحوه‏ ى آغاز آنوسمى معمولا به‏ طور ناگهانى است.

بيمار ممكن است يك روز داراى حس بويايى طبيعى باشد اما روز بعد به اين عارضه دچار شود.

يك عفونت ساده نيز ممكن است باعث اين بيمارى شود. كسانى كه حنجره‏ ى آنان به علت بيمارى سرطان برداشته شده است نيز دچار آنوسمى خواهند بود.

اما ساده ‏ترين توضيح براى اين امر فقدان جريان هوا در بينى خواهد بود.

نحوه‏ ى آزمايش و عملكرد بويايى اين است كه چشم‏هايتان را ببنديد و شخص ديگرى قهوه، شكلات، توتون، آمونياك، عطر و غيره را جداجدا جلوى بينى شما بگيرد

و شما بوى آنها را تشخيص دهيد تا از سلامت بويايى خود مطلع گرديد.

بيمار آنوسمى قادر به تشخيص بوى قهوه نيست اما در برابر آمونياك از خود واكنش نشان مى ‏دهد.

از بين رفتگى حس شامه‏

اگر در حس شامه مشكل ايجاد شده است ماء الاصول يا ايارج فيقرا را هر روز كمى ميل كنيد.

* استوخدوس هندى و گل زرفا از هركدام 6 مثقال، رازيانه و پرسياوشان از هركدام 4 مثقال و غازياقى 2 مثقال همه را مخلوط و نيمكوب كنيد.

هر صبح و شب هر مرتبه 1 قاشق غذاخورى آن را در يك و نيم ليوان آب بجوشانيد تا حدود يك ليوان آب باقى بماند

بعد آب آن را صاف و شيرين كرده و بنوشيد.

پيش‏گيرى از سرماخوردگى بينى‏

اگر در فصل زمستان بينى شما دچار سرماخوردگى م ى‏شود در اوايل زمستان هر سال، برف اول و دوم و سوم كه مى ‏بارد (چه فاصله نزديك و چه فاصله طولانى ببارد) بايد به اندازه يك مشت از آن را جمع كرده و بر غضروف بينى و اطراف آن بماليد تا از سرماخوردگى پيش‏گيرى كند و در طول زمستان دچار سرمازدگى نشويد.

آب‏ريزش بينى‏

براى جلوگيرى و درمان آب‏ريزش بينى توصيه مى ‏شود:

كه تا پايان آخرين علايم اين بيمارى درمان را ادامه دهيد و از خوردن پنير و گردو پرهيز كنيد و آب به شيرين و خام بنوشيد.
براى درمان آن

1. هر مرتبه يك قاشق غذاخورى مرزنجوش را در يك ليوان آب بجوشانيد و روزى 5 تا 6 مرتبه مقدارى از آن را داخل بينى بكشيد.
2. آويشن شيرازى، بابونه‏ ى شيرازى و تخم گشنيز از هركدام 1 مثقال،
3. گل بنفشه و مغز ناخنك از هركدام 2 مثقال
4. بادرنجبويه 3 مثقال
5. مرزنجوش و اسطوخدوس‏ هندى از هركدام 4 مثقال،
6. پرسياوشان 10 مثقال

همه را مخلوط و نيمكوب كنيد سپس به 10 قسمت مساوى تقسيم و هر شب 1 قسمت از آن را در يك و نيم ليوان آب جوش بخيسانيد.

صبح در همان آب آن را بجوشانيد و بخور دهيد.

بعد آب آن را صاف و شيرين كرده و بنوشيد.

تفاله‏ ى آن را مجددا شب بخيسانيد و صبح باز هم بجوشانيد و بخور دهيد بعد آب صاف و شيرين كرده‏ ى آن را بنوشيد.

* ميخك، حضض و اگير تركى هر سه را به نسبت مساوى بسيار نرم بساييد و هر روز كمى از آن را در بينى بكشيد.

خون‏ريزى از بينى‏

خون‏ريزى بينى معمولا در كودكان مرسوم است.

اما خون‏ريزى معمولا خودبه ‏خود ايجاد م ى‏شود و خفيف است.

خون‏ريزى‏ ها معمولا عادى هستند اما گاهى اوقات در افراد بالاى 50 سال خطرناك است.

در اين گروه سنى خون‏ريزى ممكن است از قسمت پشتى بينى صورت گيرد و به سختى قابل نگهداشتن و توقف باشد، اما اگر خون فرو داده شود ممكن است خون‏ريزى مشاهده نشود.

علت خون‏ريزى از بينى كم شدن قدرت انعقاد خون است

و گاهى در اثر دستكارى كردن جدار داخلى بينى و يا در اثر ضربه يا به دنبال تب و گاهى اوقات به علت بالا رفتن فشار خون مى ‏باشد.

شايع‏ترين علت خون‏ريزى از بينى، خشكى بيش از حد مخاط يا نقص داخلى عروق خونى خواهد بود.

بيماران دريافت‏ كننده ‏ى شيمى درمانى يا بيماران مبتلا به لوسمى ممكن است دچار خون‏ريزى از بينى شوند

و در بسيارى از موارد علت خون‏ريزى از بينى مبهم است.

گاهى دماى خشك سبب دلمه بستن بر روى مخاط بينى مى ‏شود و با برداشته شدن دلمه يا دستكارى كردن يا فين كردن بينى، مخاط مى ‏شكند و عروق كوچك باز مى ‏شود و خون جارى مى ‏شود.

اگر شما دچار خون‏ريزى بينى شديد:

بايد با فشار دادن دو طرف آن و تنفس از دهان از خون‏ريزى جلوگيرى كنيد.

شما بايد از تنفس شديد از بينى و يا خالى كردن آن با فشار زياد خوددارى كنيد چون ممكن است لخته‏ ى به وجود آمده را جدا كنيد و خون‏ريزى مجددا تكرار شود.

كمك‏هاى اوليه و فردى معمولا براى توقف خون‏ريزى كافى است.

اگر جداره ‏ى بينى خشك و ترك خورده باشد ماليدن پمادهاى مرطوب كننده و يا استفاده از سرم نمكى ممكن است مانع تكرار اين خون‏ريزى شود.

اگر خون‏ريزى براى مدت‏ نيم ساعت يا بيشتر ادامه پيدا كرد بايد به پزشك مراجعه كنيد.

جوش يا زخم داخل بينى‏

گاهى در اثر :

كثافات و ميكروب‏هاى مخلوط در هوا

و يا گرد و غبار و يا دست آلوده به كثافات

و يا كندن موهاى داخل بينى،

نوعى خشكى و زخم در جدار ديواره‏ هاى بينى ايجاد مى ‏شود.

اگر فورى جلوگيرى و درمان نشود ممكن است در اثر سهل ‏انگارى و بى‏ مبالاتى مبدل به زخم قوی‏تر شود كه مدتى گرفتار آن خواهيد بود،

حتى در بعضى مزاج‏هاى حار و كسانى كه خون‏شان كثيف است گاهى ممكن است زخمى به اين كوچكى و كم‏ اهميتى تبديل به خوره شود و آن موقع است كه سال‏هاى درازى بايد خوره بينى تحمل شود.

براى جلوگيرى از اين نوع جوش‏ها :

بايد هر روز مجراى بينى را كاملا با آب نيم گرم (ملايم، ولرم) شستشو دهيد.

در مواقع بروز اين مشكل از انگشت كردن در داخل بينى و خارش آن (هرچند كه ناراحت كننده باشد) به كلى خوددارى كنيد.

براى برطرف كردن آن هر روز 2 گرم اسيد بوريك را در يك فنجان آب مقطر حل كنيد و صبح، ظهر و شب در بينى استنشاق كنيد.

عفونت بينى‏

براى رفع عفونت بينى هر روز مقدارى بابونه‏ ى شيرازى را بجوشانيد و با آب صاف‏كرده‏ ى آن داخل بينى را شستشو دهيد.

منابع:

تحفه المومنین

شش رساله کهن طبی

قانون بوعلی

اصول و مبانی نظری طب

رساله نبضیه