02166561928

گیاه ذریره

آشنایی با گیاه ذریره و نام ها و آنچه به این گیاه شباهت دارند .

گیاه ذریره چیست ؟

در ابتدا بهتر است بدانید که این گیاه از نظر شباهت بسیار شبیه به گیاه اگیر ترکی است و بدانید که قصب نی خشبوی این گیاه است و گیاهی را که بدان اگیر ترکی گفته اند که در اصل اگر به کسر حرف اول و دوم میباشد گیاهی است بنام سوسن زرد که نام های بسیاری دارد که در مقاله دیگری بدان خواهیم پرداخت برای شناخت و بررسی نظری گیاه ذریره بهتر است تا در بین کتب طبی و گیاه شناسی جستجو کنیم و شناخت عملی آن را بلحاظ شباهات به دست محقق بسپاریم .

Recent Posts
دسته‌ها

شناخت گیاه ذریره

 شناخت نام های گیاه :

عربى: قصب‏ الذريره

فارسى: نى نهاوندى

سنسكريت: چرتكت، نهونمب، كرات، رام سينگ

انگليسى و لاتين:chiratta
swertia chirattaalphelia chirattagentiana chirattaandrogra phis paniculata.

اسم طبى گیاه ذريره را swertia chirayita (roxburgh) lyons )fam gentianacex

فرانسه:chiretti

هندى: كرپات

اردو: چرائته

گیاه ذريره را در كتب ادويه مفرده بيشتر به نام قصب الذريره و معادل فارسى آن را نى طيب، نى بويا، قصب فارسى، نى نهاوندى نوشته ‏اند

آن را از راه آسيا كردن ماده‏اى به شكل تار عنكبوت كه در درون نى‏Calamos aromaticus وجود دارد، تهيه مى‏كنند؛Lane ، 957. «نى خوشبوى» را با وج-Acorus calamus L . ياSWERTIA CHIRATA Ham يكسان مى‏دانند؛ سراپيون، 248؛ ابن سينا، 615؛ ميمون، 329؛ عيسى، 56.

شکل و محل رویش گیاه ذریره :

و آن نباتى است معروف باريك و بلند تا دو شير و به شكل نبات كنجد و انبوبى گره دار و بر هر گرهى دو شاخه

و بر شاخه ‏ها نيز شاخه اى بسيار باريك و بر هر گرهى دو برگ شبيه به برگ نعناع و بر شاخه‏ هاى بسيار باريك

آن غنچه ‏ها و گلهاى كوچك شبيه به گل بنفشه و چون ساق آن را بشكنند

شكسته آن با ريشه ‏ها باشد و جوف آن سفيد و در آن چيزى شبيه به پنبه ندافى شده و مثل تار عنكبوت

و طعم خائيده آن قابض به اندك تند و تيز و رنگ ظاهر ساق و شاخه ‏هاى آن سرخ مائل به زردى و تيرگى و دو نوع مى‏باشد

كه در نواحى گرم افريقا، عربستان و سيلان به ‏طور وحشى مى‏رويد.

برگ‏ها متناوب، گل‏ها قهوه ‏اى‏ رنگ مايل به زردى با كناره ارغوانى، ميوه به شكل كپسول و حاوى دانه ‏هاى فراوان مى‏باشد

گیاه ذریره

 

 

ترکیبات شیمیایی گیاه ذریره :

ماده تلخ آن‏c 31h 02o 01ophelic acid به مقدار زياد دارد آن لعابدار ماده زرد يا اسيد است

طعم تلخ و بوى آن مانند جنطيانا است كه در آب، الكل، اتر حل مى‏شود

ماده ديگر تلخ‏chiratin c 62h 84o 51 در آن است از جوشاندن با اسيد هيدروكلوريك كه فرمول آن‏chir atoginine c 51h 42o 3 وophelic acid تغيير مى‏كند

chirategenine ماده بلوطى رنگ بى‏شكل در الكل حل مى‏شود و در آب حل نمى ‏شود و در آن‏tannic acid نيست و شكر هم در آن نيست.

نتيجه: درgentina اروپايى تمام اجزاء اينها حاصل نمى‏شود برگ چرائته خشك شده در حرارت 100 درجه 5/ 7 درصد خاكستر و ساق آن 7/ 3 درصد پتاسيم و كلسيم است

گیاه ذریره

مزاج:

گرم و خشك در درجه دوم

خواص:

ذريره را به دو قسم استعمال نموده‏ اند:

  • يكى شيرين كه نام طبى آن‏swertia chirata مى‏باشد كه در امراض شكم و بول و كم اشتهايى در خوراك سرفه، بواسير

و بعضى داروها كه موى سر را سياه مى‏كند استعمال شده است.

در نسخه ‏هاى رماتيسم و درد استخوان و تقويت باه و ثبات رنگ مو بكار رفته است در نسخه معروف روغن سورنجان‏ ذريره شيرين جزئى از آن مى‏باشد.

  • نوع دوم ذريره تلخ كه اسم طبى آن‏cheretta است

روغنى ماليدنى جهت لقوه صورت، فلج، روماتيسم و استخوان درد از آن درست می‏شده است

و عرق مصفى خون كه از بعضى داروهاى صاف كننده خون گرفته مى‏شود و ذريره تلخ جزئى از آن مى‏باشد و در

نسخه‏ اى به نام معجون جذام كه براى سوزاك و امراض خونى استعمال شده است ذريره جزئى از آن مى‏باشد

  • لطافت بخش، كمى گيرنده و تند است در گوهرش ماده خاكى و هوايى به حالت معتدل بهم آميخته ‏اند

        گرايش به خشكى دارد و همچون ادويه ديگر ذاتش گوهر لطيف دارد.

  • مصفّى خون، محلّل اورام، قاتل كرم شكم، مقوّى معده و جگر، بادشكن، تب‏ بر، در مرض جذام 
  • سوزاك و خارش
  •  امراض جلديه بطور خيسانده و صاف كرده خورده مى‏ شود
  • براى سوء هضم و نقرس و اسهال و كم اشتهايى خوراك مفيد است، در دروان نقاهت به مريض هم مى‏دهند

       مفيد است، براى تحليل ورم به طور خوراك و ضماد استعمال مى‏شود

  •  اين گياه با عسل و تخم كرفس علاج ورم كبد و معده است و مانع شكم گنده شدن است
  • و نيز با تخم كرفس به نفع گرده است  معالجه با آن است
  • تناول آب‏پزش يا در آن نشستن درد زهدان را دوا كند، با عسل و تخم كرفس بخورند ورم زهدان را فرونشاند

گیاه ذریره در طب هند

در طب هندى ذريره اهميت زيادى دارد

سس روتاكاتب سانسكريت آن را به نام كراتاتكنا (معنى آن بوته تلخ است) نيز آن را انارياتكتا مى‏گويند (معنى آن بوته تلخ از اهل غير آريان) نيز آن را بهونيميا (يعنى نيم زمينى) هم مى‏گويند

اطباى هند به آن خيلى اهميت مى‏ دهند به علت اينكه آن مقوى كرم‏كش، تب‏ بر است و در تب مالاريا مفيد است.

براى سوء هضمى كه در اين تب هست هميشه با ادويه معطر، بخصوص زنجبيل و اذخر مخلوط داده مى‏شود.

همچنين مليّن و معتدل كننده است

آن را با املج، زرنباد و روغن مخلوط استعمال مى‏كنند.

چرائتا در طب هندى يكى از مواد دارويى به نام سوار سانا چورنا است .

اين دارو يك روغن مركب است كه از 26 داروى محرك و معطر درست مى ‏شود و در امراض حمى نافذه مالاريا كه لاغرى و كم خونى ايجاد مى‏كند استعمال مى‏شود.

اطباى مسلمين چرائته را قصب الذريره گفته ‏اند وgui bourt نيز تأييد كرده است مگرfee وoryl اختلاف راى دارند كه آن را سرد و خشك مى‏گويند،

سبك و بادآور است،

براى سرما خوردگى و امراض صفراوى مفيد است

براى سوختن بدن تب صفراوى و هذيان نافع است

در سال 1814 اولين مرتبه‏rox burgh با نام‏gentiana chirayata آن را توضيح داد.

انسلى نيز توضيح داده و گفته كه در منطقه بنگال و در انگلستان در سال 1829 از آن آگاه شده ‏اند و در سال 1839 در كتاب فارماكوپيا ادنبرا نوشته شد و ليكن الان در فارماكوپياى هند و بريتانيا داروى رسمى است و آن را داروى تلخ مقوى نوشته‏ اند.

در جنوب هند آن را براى مرض تنگى نفس استعمال مى‏كنند و در چندين مريض اثر خوبى نشان داده است.

hohn از جانب فارماكوپيا تجزيه شيميايى آن را زير نظر پروفسورludwig در منطقه‏ gena کرد و اظهار داشت كه ماده تلخ آن‏c 31h 02o 01ophelic acid به مقدار زياد دارد آن لعابدار ماده زرد يا اسيد است

طعم تلخ و بوى آن مانند جنطيانا است كه در آب، الكل، اتر حل مى‏شود

ماده ديگر تلخ‏chiratin c 62h 84o 51 در آن است از جوشاندن با اسيد هيدروكلوريك كه فرمول آن‏chir atoginine c 51h 42o 3 وophelic acid تغيير مى ‏كند

chirategenine ماده بلوطى رنگ بى‏شكل در الكل حل مى‏شود و در آب حل نمى‏شود

و در آن‏tannic acid نيست و شكر هم در آن نيست. نتيجه: درgentina اروپايى تمام اجزاء اينها حاصل نمى‏شود برگ چرائته خشك شده در حرارت 100 درجه 5/ 7 درصد خاكستر و ساق آن 7/ 3 درصد پتاسيم و كلسيم است.

ابن سينا در قانون گفته است: براى سوزاندن آتش چيزى بهتر از ذريره نيست كه با روغن و گل و سركه مخلوط شود.

بیشتر بدانید

الابنيه (بهم 161، زل 130)

 در ترجمه صيدنه ذيل لغت قصب‏ الذريره‏ چنين آمده است:

به لغت پارسى قصب نى باشد .. بولس سه نوع ذكر كرده است … قصب الذرير، جالينوس گويد نى طيب كه از هند به- اطراف برند در ميانه او به شكل غبار چيزى باشد كه در ماوراى او از اينها نباشد … و حمزه نى بويا ذكر كرده است … بوى او خوش بود و لون او به سرخى مايل و منبت او در زمين هند است (ترجمه صيدنه، ب 100). در هداية المتعلمين كرارا از قصب الذريره ياد شده است (ر ك: هدايه، فهرست داروها). قصب الذريره نباتى است زياده بر شبرى و باريك و مجوف و بيرون او سرخ مايل به زردى و اندرون او سفيد و مملو از چيزى شبيه به پنبه و ساقش پرگره و از قلم باريك‏تر و خوش‏بو و با قبض و تندى و تلخى (تحفه، دهخدا).

قصب الذريره  و نيز به عربى قصب بوا … و به فارسى نى نهاوندى نامند و ديسقوريدس قالاس ناميده نباتى است معروف، باريك و بلند تا دو شبر

(مخزن). قصب الذريره قسمى از نى‏ هاى معطر است كه در تركيب عطريات مقدسه مستعمل بود  قصب الذريره اصل و معطر از هندوستان آورده مى ‏شد و اشعيا

آن را چون متاع نفيس كه از خارج آورده شود مذكور مى‏دارد (قاموس كتاب مقدس). موسى بن ميمون مؤلف شرح اسماء العقار قصب الذريره را قصب فارسى خوانده و صريحا نوشته است كه قصب- الذريره را از شهرهاى ايران مى‏ آورند نه هند. در ميان صاحبان كتب ادويه مفرده اين دانشمند بزرگ ظاهرا تنها كسى است كه به اين مطلب مهم توجه كرده است. عين سخنان موسى بن ميمون چنين است: قصب الذريرة هو القلماس و هو القمحة و هو القصب الفارسى و الذى صلح عند المتأخرين ان هذا، قصب الذر- يرة يأتى من بلاد العجم من فارس لا من- الهند و لما كثر طلب الناس له من غير موضعه اعنى من بلاد الهند و اهمل طلبه من منبته عدم وجوده فى هذه الاقاليم و ظن انه قد عدم من موضعه (شرح اسماء، م 329).

مايرهوف بى ‏آنكه به اين مطلب كه منشأ و منبت قصب الذريره ايران است اشاره كند اين گياه را در فرانسه به‏Faux acore ترجمه كرده و نوشته است: لغت تازى قصب الذريره بمعنى نى خوش‏بو است و همان است كه ديسقوريدس- كالاموس اروماتيكوس‏K lamos -aromatikos خوانده است. تعيين هويت اين دارو مشكلات فراوانى به- وجود آورده و گياه‏شناسان از سده شانزدهم ميلادى به بعد درباره اين گياه بحث كرده ‏اند. در خاور نزديك عطاران و داروفروشان پيوسته قصب الذريره را با وج اشتباه كرده‏اند و وج همان است كه به فرانسه‏L’acore vrai و به لاتينى‏Acorus calmus خوانده مى‏شود [در الابنيه جداگانه از وج بحث شده است، ر ك: همين ماده‏]. گياه‏شناسان نامدارى چون آشرسون‏Ascherson خواسته ‏اند كه قصب الذريره را با قنى بوسيم‏Qe -neBosim كتاب مقدس تطبيق دهند كه يكى از گياهان تيره جنتياناGentian -aceae بشمار مى ‏رود و نام علمى آن‏Swertia chirta است (مايرهوف، م 329). لوى در شرح بر اقرابادين كندى مى‏نويسد كه در كتاب مزبور بجاى قصب الذريره قصب آمده است و آن نوعى از نى خوش‏بو است كه شايد نام انگليسى آن‏False acorus باشد. لوى نيز مانند مايرهوف و به استناد قول دو- كروDucros مى‏نويسد كه قصب الذريره را در مشرق زمين با «وج» اشتباه كرده- اند (لوى، م 233).

منابع :

***************************************************

سلطانى، ابو القاسم، دائرة المعارف طب سنتى (گياهان دارويى)

نورانى، مصطفى، دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى (نورانى)

اميرى، منوچهر، فرهنگ داروها و واژه هاى دشوار

تاییدیه اعتبار سنجی شورای ممیزی و بررسی محتوا

کیفیت محتوای این مقاله - 94%
ارزیابی استناد به منابع علمی - 95%
ارزش علمی مستند مقاله - 96%

95%

آیا مفید بود؟

این مقاله طی بررسی های دقیق در شورای ممیزی و بررسی کیفیت محتوا و همچنین تایید متخصص واجد شرایط و مدیریت هیئت تحریریه مورد تایید قرار میگیرد و قابلیت ارائه و استناد بعنوان منبع را دارمیباشد.

شورای ممیزی و بررسی کیفیت محتوا
امتیاز کاربر: 5 ( 1 نتایج)

 

تاییدیه اعتبار سنجی شورای ممیزی و بررسی محتوا

کیفیت محتوای این مقاله - 94%
ارزیابی استناد به منابع علمی - 95%
ارزش علمی مستند مقاله - 96%

95%

آیا مفید بود؟

این مقاله طی بررسی های دقیق در شورای ممیزی و بررسی کیفیت محتوا و همچنین تایید متخصص واجد شرایط و مدیریت هیئت تحریریه مورد تایید قرار میگیرد و قابلیت ارائه و استناد بعنوان منبع را دارمیباشد.

شورای ممیزی و بررسی کیفیت محتوا
امتیاز کاربر: 5 ( 1 نتایج)

آیا آماده ی استفاده از این فرصت بی نظیر هستید ؟!!

در این درگاه شما هم وطن عزیز میتوانید چنانچه خدای ناکرده مبتلا به انواع امراض جسمی اعم از بیماریهای عام و همینطور بیماریهای خاص و خلاصه هرگونه نارحتی و مشکل جسمی هستید نسبت به درمان آن اقدام نمائید

همچنین اگر دچار انواع مشکلات روحی میباشید و چنانچه در هر بخش و یا برهه از زندگی تان دچار مشکل شده اید و برای رفع آن نیاز به مشاوره ای تخصصی و بسیار تاثیر گذار دارید و یا بطور کل برای ارتقای سطح کیفی فردیت و یا روابط و یا رشد شخصیت خود و خانواده خویش نیاز به مشاوره های موثر و کاربردی دارید بنحوی کاملا آسان و بدون هیچگونه پیچیدگی در کمترین زمان ممکن بصورت آنلاین  اطلاعات خود را ثبت فرمائید

ما بعنوان اولین پایه گذاران مشاوره و درمان از راه دور تجربه فراوانی اندوخته ایم درمان و بهبود قطعی و بدون عودت را در شیوه و طریق درمانی استاد حکیم رضی تجربه فرمائید .

 

آیا آماده ی استفاده از این فرصت بی نظیر هستید ؟!!

به اشتراک بگذارید

تصویر نویسنده

مقالات مرتبط

گیاه زبان پس قفا
گیاه زبان پس قفا
آشنایی با گیاه زبان پس قفا مشخصات گیاه زبان پس قفا: فرانسوى:delphinette انگليسى:night s spur آلمانى:rittersporn...
مطالعه
گیاه جعده
گیاه جعده
آشنایی با گیاه جعده جعده (گل اربه) از تيره درمنه است و كمى گرمى و تندى دارد و جعده كوچك از جعده بزرگ...
مطالعه
گیاه علیق الکلب
گیاه علیق الکلب
شناخت گیاه علیق الکلب گیاه علیق الکلب نباتى است بسيار بزرگتر از عليق، شبيه درخت مورد و برگ آن درازتر...
مطالعه
یک پاسخ بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.فیلد های مورد نیاز علامت گذاری شده اند *

Recent Posts
دسته‌ها