در ابتدا نگاه مختصری داریم به خواص کنجد, ارده و روغن کنجد:

تاريخ و شناخت و مصرف كنجد

كنجد يكى از قديمى ‏ترين دانه ‏هاى روغنى است كه توسط بشر شناخته شده و براى خوراك و به ‏عنوان دارو مصرف داشته است

كاشت كنجد در بين النهرين در دره‏ى دجله و فرات به 1600 سال قبل از ميلاد برمى‏ گردد.

نام مصرى كنجدSesemt  در ليست 20 متر طول گياهان دارويى‏Ebers Papyrus  مصر رد 1550 سال قبل از ميلاد ثبت مى‏باشد.

حفارى‏هاى اخير باستان‏شناسى در تركيه نشان مى‏ دهد:

كه بين سال‏هاى 900 تا 700 قبل از ميلاد در امپراتورى‏Urartu  كه در حال حاضرArmenia  مى ‏باشد

بذر كنجد كاشته مى‏ شده و كنجد توليد مى‏ شده و از آن روغن كنجد استخراج و براى مصرف مردم عرضه مى ‏شده است.

كنجد كه در قرن هفده و هجده به‏ طور وسيعى در افريقا كاشته و به ‏عنوان غذا و همچنين مسهل مصرف مى ‏شده است

با ورود سياهان افريقا به امريكا اين گياه به امريكاوارد شده و كاشته شده است. 

در ايران نيز مقدار محدودى كاشته مى‏شود كه دانه‏ ى آن بيش از 90 درصد براى گرفتن روغن و تهيه ارده براى ساختن حلوا ارده و مقدار محدودى نيز به شكل دانه مصرف مى‏شود.

خواص کنجد

از نظر طبيعت دانه ‏ى كنجد طبق نظر حكماى طب سنتى گرم و تر است.

چون با توجه به تركيب خاصى كه دارد خيلى ديرتر از ساير روغن‏ها فاسد مى‏شود بنابراين به‏ عنوان ظرف و پايه در تركيب اغلب پمادهاى دارويى وارد مى ‏شود.

از جمله خواص کنجد:

بازكننده‏ ى گرفتگى‏ ها و انسداد 

خشونت حلق را رفع مى‏ كند و صدا را نرم مى ‏سازد.

نرم ‏كننده روده ‏ها و مقعد و محلّل ورم‏ها مى ‏باشد.

 ترکیبی برای چاق شدن و تقویت نیروی جنسی :

اگر با هم‏وزن كنجد شكر و خشخاش و نصف وزن آن مغز بادام بى ‏پوست مخلوط كرده و هر روز در حدود 30 گرم آن را بخورند براى چاق شدن بدن و تقويت نيروى جنسى نافع است.

شيره‏ ى كوبيده‏ ى آن با نبات براى رفع سوزش معده و مرى و براى نرم كردن معده و روده ‏ها و دفع سنگ كليه نافع است، مشروط بر اينكه مدتى خورده شود

 خوردن 8 گرم آن با 4 گرم گردو براى قطع خون بواسير مجرب است.

خوردن آب دم كرده‏ ى آن با نخود قاعده ‏آور است و جنين را سقط مى‏ كند.

 اگر با بذر كتان خورده شود براى تقويت نيروى جنسى و ازدياد اسپرم مفيد است.

خوردن ساييده ‏ى آن با سركه براى رفع قولنج و گيدن مار شاخدار نافع است.

ضرر آن اين است كه بطئى الهضم است و از اين نظر بايد با عسل خورده شود.

مقدار خوراك آن تا 20 گرم و جانشين آن از نظر خواص تخم كتان است .

ضماد آن محلل ورم‏ها و نرم‏ كننده ‏ى پوست و رفع ‏كننده ‏ى آثار كبودى و سياهى پوست و گره ‏ى عصب و سوختگى آتش و بعد از سوختگى مانع تاول زدن و مسكن درد آن است.

ماليدن آب برگ آن باعث رشد موى سر و سياهى آن است.

 ريشه ‏ى آن را اگر در آب‏ بجوانند و با آن آب موى سر را بشويند موجب سياهى رنگ و رشد موى سر مى‏شود.

مقدار خوراك از تخم كنجد تا 20 گرم است كه بو داده مخلوط با عسل مى‏ خورند تا زودتر هضم شود.

خواص روغن کنجد

روغن كنجد را اگر از كنجد پوست نگرفته بگيرند آن را «دهن الحل» نامند و خيلى لزج است ولى اگر از كنجد پوست گرفته بگيرند لزوجت آن كمتر است.

ساييده يا كوبيده ‏ى كنجد را بدون اينكه روغن آن را استخراج كنند ارده نامند.

روغن كنجد از نظر طبيعت طبق نظر حكماى طب سنتى گرم و تر است

 قدرت خواص آن تا هفت سال مى‏ ماند.

خوردن آن با داروهاى مناسب بازكننده ‏ى گرفتگى‏ ها و انسداد است

 لينت مزاج مى‏ دهد و مرطوب‏ كننده است.

براى رفع تنگى نفس و سرفه‏ ى خشك و زخم ريه و تشنج خشك از خود دانه‏ ى كنجد قوى‏ تر است

 از نظر رفع سوزش مجراى بول خاصيت آن نظير دانه ‏ى كنجد مى‏باشد.

 در آش و سوپ مريض‏ها بعد از روغن بادام مفيدترين روغن‏هاست.

قطره ‏ى جوشانده آن با فلفل سفيد و مصطكى براى بازكردن انسداد گوش مفيد است

اگر با سفيده‏ ى تخم ‏مرغ مخلوط و ماليده شود براى تحليل ورم‏هاى سفت و ورم چشم مفید است

 اگر با روغن زيتون و زرده‏ ى تخم ‏مرغ مخلوط شود براى رفع ورم چشم و با اسپرزه براى رفع خشونت پوست و خارش بدن و سوختگى آتش نافع است.

مقدار خوراك كنجد تا 8 گرم و جانشين آن از نظر خواص روغن بادام شيرين است.

روغن دانه ‏هاى كنجد جانشين برترى براى روغن زيتون است و به ‏عنوان ظرف براى تهيه‏ ى پمادها، ماده‏ ى مفيدى است 

معروف است كه ضد روماتيسم است براى رفع ميگرن و سرگيجه مفيد است و براى اين كار بايد سر را با آن مالش داد.

ارده‏ و خواص آن

در كتب طب سنتى با نام رهشى آمده است .

آن عبارت است از كنجد پوست گرفته بريان كه نرم ساييده شده باشد و به صورت مايع درآيد و روغن آن را نگرفته باشند.

از نظر طبيعت طبق نظر حكماى طب سنتى گرم و تر است

براى تقويت نيروى جنسى و تقويت بدن مفيد است.

اگر به‏ طور غليظ خورده شود ديرهضم و ثقيل است و اشتها را از بين مى‏ برد.

براى رفع اين عوارض آن را بايد با عسل و سركه مخلوط كرد و خورد.

ارده نرم ‏كننده‏ ى سفتى ‏ها و ورم‏هاى داخلى و خارجى است و دمل‏ها را نيز نرم مى‏ كند

مسكن درد آن است

ضماد و ماليدن آن نيز همين خواص را دارد.

 مغذى و نرم ‏كننده است براى نرم كردن سينه مفيد است و ملين و مسهل است.

مدر و قاعده آور است.

 خواص دانه‏ هاى سياه كنجد:

دانه های سیاه کنجد از نظر خواص ترجيح داده مى‏شود.

اين دانه‏ ها به‏ عنوان پادزهر مورد توجه است و به علاوه براى معالجه ‏ى بى‏ حسى، كرختى، فلج، يبوست و كاهش فشارخون بالا تجويز مى‏شود.

همچنين براى رفع بيمارى ‏هاى رحم توصيه مى ‏شود

نکته ی بسیار مهم

نکته ی بسیار مهمی که همواره مورد توجه نیاکان ما بوده است و از آنها به ما وام نهاده شده است استفاده از روغن ارده کنجد است.

با نگاهی دقیق به کتاب های کهن به این نتیجه می رسیم :

که حکما برای روغن کنجدی که بدون تفت داده شدن و تبدیل به ارده شدن تهیه می شده است، ارزش غذایی قائل نبودند

مگر آن که آن را برای مصارف دارویی به شکل ضماد استعمال می نمودند.

 اما روغن خوراکی تهیه شده از کنجد را پس از تبدیل کردن کنجد به ارده و سپس روغن گیری از ارده به دست می آورند.

لذا روغن کنجد هرگز خاصیت روغن ارده کنجد را ندارد و آن چه در اسناد کهن و کتب مربوط مشاهده می گردد غذاییت چندانی ندارند و خوراکی نیست